دستور العمل کشت یولاف (جو دوسر) زراعی

مقدمه

اصلاح و سازگار کردن گیاهانی که بتوانند در کنار محصولات راهبردی همچون گندم، بخشی از غذای مردم را تأمین نمایند، یکی از راه‎کارهای مناسب جهت تضمین امنیت غذایی است. یولاف زراعی به‎عنوان یکی از غلاتی که در اغلب نقاط دنیا و حتی همسایگان ایران کشت می‎گردد، دارای خواص غذایی و دارویی فراوان و بسیار مفیدی است و به دلیل مواد غذایی ارزشمندی که دارد، فرآورده‎های مختلف آن به‎طور گسترده در تغذیه بشر مورد استفاده قرار می‏گیرد.

ویژگی‎های یولاف زراعی

• گیاهی یکساله، خودگشن، از خانواده غلات و از جنس Avena
• گونه زراعی معمولی آن Avena sativa با نام انگلیسی Oat است
• نام‎های محلی یولاف زراعی: جو دوسر، داوسر، شوفان، زیمان، اولاف
• نام‎های محلی یولاف وحشی: جو موشک، هیومه، قره‎قاج، گل کیسک، گوشاله
• قانع و سازگار با اغلب شرایط آب و هوایی
• دارای ارتفاع مناسب (50 تا 180 سانتی‎متر) و قابلیت برداشت مکانیزه
• توانایی تطابق پذیری بالا نسبت به شرایط مختلف محیطی و انواع خاکها
• سازگار با نظام‌های کشت کم‎خاک­ورزی و یا بدون خاک­ورزی
• تحمل بالا نسبت به آفات معمول و بیمارگرها
• دارای ترکیبات ضدقارچی موسوم به اَوِناسین در ریشه و موفقیت بیشتر در رقابت با علف­های هرز
• تحمل یولاف نسبت به بارندگی‎های زیاد، سرما و برف، بیشتر از سایر غلات است.
• آب و هوای سرد و مرطوب برای یولاف بسیار مناسب است. البته اگر در شرایط دیم کشت گردد، بارندگی به میزان حداقل 400 میلی‏متر و با توزیع مناسب در طی دوره رشد، برای آن کفایت می‏کند.
• بذرهای یولاف زراعی برخلاف یولاف وحشی، خواب ندارند و قدرت نامیه آن‎ها بیش از چهار سال حفظ می‎گردد.

کاربردهای زراعی

• استفاده از یولاف به‏عنوان یک محصول پوششی، سبب تقویت عمر و دوام خاک، ممانعت از رشد علف‎های هرز، کنترل فرسایش و افزایش ترکیبات آلی خاک خواهد شد.
• به دلیل ظرفیت بالای یولاف در تجمیع یون‎های نمک در کاه و کلش خود، کشت یولاف یک راه‎کار زیستی بسیار مفید برای بهبود زمین‏های شور است.
• یولاف به دلیل ریشه‎های عمیق خود (بین 60 تا 80 سانتی‎متر) که می‏توانند عناصر غذایی را از عمق‏های پایین‏تر خاک جذب نمایند، نسبت به گندم و جو نیاز غذایی کمتری داشته و بازدهی بالایی در زمین‎های غیرحاصل‎خیز دارد.
• این گیاه را می‎توان به صورت کشت مخلوط با بقولات یکساله برای تهیه علوفه سبز یا خشک کشت نمود. یولاف با داشتن برگ‎های پهن و ساقه‎های نازک، علوفه خوبی به صورت خشک یا تازه در اختیار دام‎ها قرار می‎دهد.
• یولاف گیاهی مناسب برای کود سبز، چراگاه، و علوفه مناسبی برای سیلو به صورت خشک می‎باشد. این گیاه به علت حجیم بودن یکی از غذاهای کم‎خطر و مطمئن برای شروع پرواربندی گاو و گوسفند است. همچنین کاه یولاف دارای ارزش غذایی بالایی است. کاه یولاف علاوه بر موارد استفاده فوق، بستر خوبی برای حیوانات می‎باشد.
• تنها غله‏ای است که قادر به کاهش اثرات مخرب بیماری پاخوره گندم می‏باشد. همچنین، یولاف نسبت به سایر امراض انگلی و قارچی مانند سیاهک ریشه و … مقاومت بیشتری دارد.

دستورالعمل زراعی

• تناوب زراعی: بالاترین میزان محصول یولاف بعد از بقولات، ارقام زودرس گیاهان وجینی (چغندرقند، ذرت، سیب زمینی، آفتابگردان و …) و حتی گندم به‏دست می‎آید. درحالی که بعد از جو، چاودار و به‏خصوص یولاف، کاهش محصول قابل انتظار است.
• آماده­سازی بستر بذر، زمان و عمق کاشت: بر اساس اقلیم هر منطقه و معمولاً مشابه و همزمان با کشت گندم
• بذر مناسب برای کاشت: توصیه بر استفاده از ارقام اصلاح شده و مورد تأیید مراجع ذیربط است. برای پیشگیری از بروز و سرایت بیماری‎های مختلف قارچی به‏ویژه انواع سیاهک‏ها، باید بذرهای یولاف را همانند سایر غلات با قارچ‏کش‏های رایج از جمله ویتاواکس و غیره ضدعفونی نمود.
• روش کاشت: (1) بذرپاشی با دستگاه سانتریفیوژ: برای زمانی که یولاف پس از گیاهان وجینی به‏خصوص ذرت قرار گیرد و فرصت کافی برای تهیه زمین و آماده‎سازی بستر بذر نباشد. همچنین اگر کشت به تأخیر بیفتد و بارش‎های پاییزه اجازه کشت با بذرکار را ندهد. (2) روش نواری: مشابه کشت گندم و جو با خطی‎کارها
• تراکم و میزان بذر: معمولاً 400 عدد بذر قابل سبزشدن در مترمربع تراکم مناسبی است. با توجه به اینکه وزن هکتولیتر و تعداد پنجه یولاف مقداری کمتر از گندم و جو است، مقدار بذر در زراعت آبی حدود 200 کیلوگرم در هکتار برای یولاف پاییزه و حدود 150 کیلوگرم در هکتار برای یولاف بهاره مناسب است. میزان بذر در زراعت دیم بین 150 تا 200 کیلوگرم در هکتار می‏باشد.
• فواصل و عمق کاشت: فاصله ردیف، همانند گندم و جو بین 12 تا 20 سانتی‎متر، عمق کاشت 3 تا 5 سانتی‏متر
• نیاز آبی: مشابه گندم است و آبیاری در مراحل پنجه‏زنی، ساقه‏روی، شروع خوشه‎دهی، گل‏دهی و مرحله پرشدن دانه ضروری است.
• نیاز غذایی: برحسب آزمون خاک توصیه می‏شود اما معمولاً برای حصول 5000 کیلوگرم دانه یولاف، حدود 200 تا 300 کیلوگرم کود اوره (هنگام کاشت، شروع ساقه‏روی، خوشه‎دهی)، 100 تا 150 کیلوگرم در هکتار سوپرفسفات تریپل و همین‎طور سولفات پتاسیم (همزمان با کاشت) برای یولاف مناسب است.
• علف‎های هرز: در مزارع یولاف می‎توان از علف‎کش‎های توفوردی و MCPA استفاده کرد اما استفاده از علفکش تاپیک باعث خسارت و نابودی مزرعه یولاف خواهد شد. کاشت به موقع، مقداری افزایش میزان بذر مصرفی و استفاده از ارقام اصلاح شده بذر درشت، راه‎حل‎های بسیار مؤثر در کاهش خسارت ناشی از یولاف وحشی در مزرعه یولاف زراعی است.
• آفات و بیماری‎ها: ملخ، آبدزدک، انواع شته‎ها، شپشک‎ها و مگس گندم از جمله آفات مهم در مزارع و انبار یولاف می‏باشند که سبب بروز خسارت‎هایی به محصول می‎گردند. در بین جانوران، موش‎های صحرایی و در بین پرندگان، گنجشک و کلاغ نیز می‎توانند به یولاف خسارت وارد نمایند. یولاف نیاز کمتری به آفت‎کش‎ها دارد، زیرا یولاف حاوی ترکیباتی موسوم به‎نام ساپونین و فیتوالکسین است که سبب تقویت سیستم دفاعی یولاف در مقابل بیمارگرهای رایج گیاهی می‎گردد.
• ریزش دانه: یولاف زراعی برخلاف یولاف وحشی، به دلیل چسبندگی و اتصال بالای دانه به محور فرعی خوشه، ریزش روی بوته ندارد و ریزش آن در هنگام برداشت، به میزان سایر غلات دانه‎ای از جمله جو می‏باشد و از آنجا که خواب ندارد، به محض دریافت رطوبت، سبز شده و قابلیت کنترل مکانیکی و شیمیایی قبل از کشت بعدی را دارد.
• برداشت: برداشت دانه‏های یولاف به راحتی توسط کمباین و هد مخصوص گندم انجام می‎گیرد.

خصوصیات  ارقام معرفی شده یولاف در ایران

فرآورده‎های غذایی یولاف (جو دوسر) با نام تجاری

بخشاژین

یولاف (پوست کنده-پرک-بلغور-آرد)

شرکت کشت و صنعت سالم فرآور باختر

آدرس دفتر مرکزی: کرمانشاه، بلوار شهید بهشتی، سه راه 22 بهمن، برج فناوری، طبقه چهارم، واحد 17 – کدپستی: 6715663701

شماره تماس: 09182827125 – 08338100531

آدرس سایت: sfbakhtar.com