خواص یولاف (جو دوسر)

یکی از مهم‌ترین خواص جو دوسر، به خصوص برای لاغری و کاهش وزن، وجود فیبر محلول و نامحلول خاصی در این غله است که تأثیر مثبتی بر بدن و به ویژه روده‌ها دارد. فیبر محلول جو دوسر، با تشکیل نوعی ژل در روده، هضم را کند نموده و باعث می‌شود احساس سیری در فرد ایجاد شود. علاوه بر این، بتا گلوکان جو دوسر ممکن است باعث کاهش چربی‌ها (لیپیدها و لیپوپروتئین‌ها) در خون شود. بلغور و آرد جو دوسر در بسیاری از غذاها مانند کیک‌ها، فرنی‌ها، کلوچه‌ها و نان‌ها استفاده می‌شود. ما در این مقاله به خواص، عوارض، طریقه مصرف و ارزش غذایی جو دوسر و نقش آن در کاهش وزن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.

جو دوسر در سرتاسر جهان یکی از منابع غذایی اصلی و ضروری است که به عنوان مکمل دارویی نیز مصارف فراوانی دارد و به دلیل مزایای سلامتی بسیار خود، جزو غلات تحسین شده به شمار می‌رود. این گیاه از بخش‌های دانه (جو دوسر)، برگ و ساقه (کاه جو دوسر) و سبوس (لایه بیرونی کل جو دوسر) تشکیل شده و به عبارت بهتر شامل ریزمغذی‌ها و درشت مغذی‌های زیر است:

بذر شیری تازه: برخی از انواع جو دوسر زودهنگام و در مرحله شیری برداشت می‌شوند و دارای بالاترین سطح مواد معدنی، مانند پتاسیم و منیزیم (به عنوان مکمل) هستند.

دانه بالغ: این دانه‌ها به عنوان غذا مصرف می‌شوند (بلغور جو دوسر). بلغور جو دوسر حاصل از دانه بالغ، سرشار از مواد مغذی، مانند سیلیکون، منگنز، روی، کلسیم، فسفر و ویتامین‌های A، B1، B2 و E است.

بلغور جو دوسر کامل: دانه‌های پوست کنده شامل تمام بخش‌ها اعم از جوانه غلات، سبوس غنی از فیبر و اندوسپرم و حاوی سطوح بالایی از مواد مغذی مانند فیبر محلول، پروتئین، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین‌ها و مواد معدنی است.

کاه جو دوسر: شامل برگ‌ها و ساقه‌های گیاه است که حاوی مقادیر بسیار بالای آهن، منگنز و روی هستند.

بتا گلوکان جو دوسر (سبوس جو): این فیبر محلول با بهبود سلامت قلب و کاهش کلسترول مرتبط است. توجه شود که تنها پوسته بیرونی جو دوسر باید جدا شود، زیرا برای انسان قابل هضم نیست.

و البته برخی عوارض جانبی عمومی جو دوسر نیز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

پیشنهاد می‌شود افراد برای به حداقل رساندن عوارض جانبی، با وعده‌های کوچک‌تر شروع نموده و به تدریج مصرف خود را افزایش دهند تا بدن به آرامی تنظیم شود. همچنین، لازم به ذکر است افرادی که در جویدن یا بلع مشکل دارند، دچار سکته شده‌اند یا دندان‌های لق و پروتزهای نامناسب دارند، باید از مصرف جو پرهیز کنند، زیرا در صورتی‌ که جو به درستی جویده نشود، ممکن است انسداد در روده ایجاد کند.

با وجود تمام فواید جو دوسر برای سلامتی، اما برخی از عوارض جانبی نیز به ویژه در صورت زیاده‌روی در مصرف آن، ممکن است در سه ماهه اول بارداری ایجاد شود که شامل موارد زیر است:

جو دوسر کاربردهای زیادی در آشپزی دارد و غالب اوقات به صورت بلغور، پرک یا له شده استفاده می‌شود. گاهی نیز به شکل آرد در انواع خمیرها، کلوچه‌ها، نان‌ها و کیک‌ها به کار می‌رود. استفاده از بلغور جو دوسر به عنوان فرنی نیز کاربرد داشته و یکی از اجزاء مهم در ترکیب گرانولاها به شمار می‌رود و به علت تاثیر خواص جو دوسر بر رشد مو، استفاده از لعاب آن در خورش‌ها نیز متداول است. در اسکاتلند جو دو سر با پوست به مدت یک هفته در آب قرار داده می‌شود تا گرد و غبار آن به طور کامل ته نشین و سپس جوشانده شده و به عنوان غلیظ کننده سوپ به کار رود. در ادامه چند راه ساده برای اضافه کردن جو دوسر به برنامه غذایی روزانه پیشنهاد شده است:

جو دوسر کامل تقریباً 11 درصد فیبر دارد که اغلب به صورت محلول و با عنوان بتا گلوکان است.

کربوهیدرات‌ها 66 درصد از جو خشک را تشکیل می‌دهند که حدود 11 درصد آن فیبر و 85 درصد نشاسته است که بیشترین جزء جو دوسر را تشکیل می‌دهد. نشاسته موجود در جو دوسر با نشاسته موجود در سایر غلات متفاوت است، چرا که از محتوای چربی بیشتر و ویسکوزیته بالاتری برخوردار است. سه نوع نشاسته در جو دوسر وجود دارد:

جو دوسر کامل تقریباً 11 درصد فیبر دارد که اغلب به صورت محلول و با عنوان بتا گلوکان است. همچنین جو دوسر شامل فیبرهای نامحلول از جمله لیگنین، سلولز و همی‌سلولز نیز هست. این ماده مغذی نسبت به سایر غلات، فیبر محلول بیشتری دارد که منجر به هضم کندتر، افزایش سیری و سرکوب اشتها می‌شود. بتا گلوکان‌های جو دوسر نیز در بین الیاف منحصر به فرد هستند، زیرا می‌توانند محلول ژل مانندی با غلظت نسبتا کم را تشکیل داده و به کاهش سطح کلسترول و افزایش تولید اسید صفراوی کمک کنند. همچنین اعتقاد بر این است که آن‌ها سطح قند خون و انسولین را بعد از یک وعده غذایی غنی از کربوهیدرات کاهش می‌دهند. علاوه بر این ثابت شده است که مصرف روزانه بتا گلوکان باعث کاهش کلسترول، به ویژه کلسترول LDL (بد) شده و در نتیجه ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش دهد.